Ceviz Hasatı ve Makinalar

Türkiye’de ceviz hasadı genellikle Eylül ayı ortalarından Ekim sonlarına kadar sürmektedir. 

Meyvenin yeşil kabuğunun çatladığı ve cevizlerin %80’ini sarsarak düşürmenin mümkün olduğu zaman en uygun hasat dönemidir. 

Cevizlerin elle hasat edilmesi, işgücü maliyetini artırır, bu da toplam üretim maliyetinin %30-60’ını oluşturur. Ayrıca, elle hasatta sırık, sopa gibi cisimlerin kullanılması ağacın gelecek yıl ürün verecek olan sürgün uçlarının kırılmasına sebep olabileceğinden önemli verim kaybı oluşabilir. Ceviz, iç meyvesini mekanik zarar ve kirlenmelerden koruyan sert bir kabuğa sahip olduğundan, hasadının makina ile yapılması daha uygundur. 

Cevizin Mekanik Hasadı

Cevizlerin agaçtan düsürülmesi ve toplanmasını gerçeklestiren hasat makinalarının degisik tipleri gelismis ülkelerde (ABD, Fransa gibi) kullanılmaktadır. Ceviz hasat makinaları genellikle üç farklı makinadan olusur. Bunlar; gövde veya ana dal sarsıcı, süpürücü ve toplayıcı makinalardır. Bu tip makinalarla hasat islemi yapılacak bahçenin düz bir yüzeye sahip olması gereklidir. Ayrıca, hasatta kuru bir toprak yüzeyine sahip olmak için hasattan yaklasık üç hafta önce son sulama uygulanır. 1–2 hafta sonra da erken düsen cevizleri ve yabancı otları yok etmek için biçme makinası ile biçme islemi yapılır. Erken düsen cevizlerin küf ve kurtlanma riski yüksek oldugundan, tüm ürünün kalitesini korumak için bahçeden temizlenmesi önemlidir. 

Ceviz Silkeleme (Sarsma) Makinası

Hasatta ilk olarak agaç gövdesi sarsıcı makina ile mekanik olarak silkelenir. Bir operatör tarafından kullanılan kendi yürür sarsıcı ile silkeleme islemi, agacın büyüklügüne baglı olarak ya gövdesine ya da seçilen ana dallarına uygulanır. Sarsıcı, hidrolik kumandalı bir kol ve kolun ucunda ana dal veya gövdeyi sıkıstıran iç yüzeyleri yumusak iki çeneye sahiptir. Çeneler dal veya gövdeyi sıkıstırdıgında, operatör cevizlerin çogunu düsürmek için 5-10 saniye sarsma yapar. Büyük agaçlarda, ikinci veya üçüncü bir ana dala da sarsma islemi uygulanır. Bu makinalarda, agacın veya köklerinin zedelenmemesine ve yaralanmamasına özen gösterecek deneyimli operatörün çalıstırılması önemlidir.

Sarsıcı makinanın ileri geri hareketinde yere düsen cevizlere zarar vermemesi için her tekerin ön ve arkasında kauçuk parmaklı döner fırçalar bulunmaktadır. 

Ceviz Süpürme Makinası

Cevizlerin yere düşürülmesi tamamlandıktan sonra, kendi yürür bir ceviz süpürücü makina, düşen cevizleri sıra halinde mekanik olarak süpürür. Ağaç sıraları arasında düzgün geçişler yapan süpürücü makina, sıra ortalarında düzgün namlular oluşturur. Süpürücü makina, süpürme isi yapmasının yanı sıra, ağaç sıraları dışındaki cevizleri düşürülmesi çeken bir fana sahiptir. Ancak, süpürme işleminde elle çalışma da gerekli olabilmektedir. Çünkü, süpürücü makina tarafından toplanamayan savrulmuş cevizlerin tırmıkla namlulara çekilmesi gerekebilmektedir. Ayrıca, ceviz namlularındaki olası büyük dalların temizlenmesi için de isgücüne ihtiyaç duyulabilmektedir. Süpürme işlemi sırasında cevizle birlikte dogal olarak

her türlü toz, toprak, kabuk, sap, yaprak gibi atıklar da beraberinde toplanmaktadır.

Ceviz Toplama Makinası

Süpürücü makinanın islemi bittikten sonra, mekanik bir ceviz toplama makinası namlulardan cevizleri toplar. Ceviz toplama makinası cevizlerin tümünü diger artık maddelerden ayırır ve temizlenmiş halde deposuna doldurur. Cevizlerin birçoğu yeşil dıs kabuklarından ayrılmadıgı için doğal olarak ceviz ürünü dıs kabuklu ve dıs kabuksuz karışıma sahiptir. Toplama makinasının deposu dolduğunda, cevizler bir römork veya kamyona boşaltılır.

Bu üç makinanın toplam maliyeti 100.000 ABD dolarını bulmaktadır. 

Kaynak: Halil ÜNAL, 2005, "CEVİ Z YETİ ŞT İRİ Cİ Lİ Ğİ NDE HASAT VE HASAT SONRASI MEKANİ ZASYON UYGULAMALARI" BAHÇE Ceviz 34 (1): 193 – 203