Tohumdan Anaç Üretimi

Ceviz yetiştiriciliğinde tohumdan üretim, ekonomik amaçlı olarak kurulan bahçelerde artık tercih edilen bir yöntem değildir. Tohumla üretilen ağaçlar meyve verirler, ancak meyve vermesi için tozlaşma gerektiği için eğer tek başına bir ceviz ağacı yetiştirecekseniz, kendi kendine verimli yani, erkek ve dişi çiçekleri aynı anda tozlaşan bir ceviz türü tercih etmelisiniz. 

Günümüzde ekonomik amaçlı ceviz yetiştiriciliğinde de tohumla üretim, aşılama için gereken anaçların üretiminde yapılmaktadır. Tohumdan anaç üretimi için, sağlıklı ve ağacı dikeceğiniz yerin toprak ve iklim koşullarına uygun bir ceviz türünün tohumunu kullanmalısınız. Ülkemizde yerli ceviz çeşitleri, ceviz üretiminin yaygın olduğu Kaman, Şebinkarahisar ve Yalova yörelerinden isimlerini alırlar. Bu ceviz türlerinden hangisi üretim yapacağınız yerin iklim koşullarına uygunsa öncelikle o türleri tercih etmelisiniz.  

Tohum seçimi yaparken, 

Sağlıklı bir ağaçtan, üzerini örten yeşil kabuğun yüzde 80'i çatladıktan sonra hasat edilen kabuklu cevizler, tohumluk olarak kullanılır. Bunların, yeterli irilikte (en az 10-12 gram) ve sağlam, içi dolgun, yağ oranı yüksek olanları tercih edilmelidir. Özellikle ceviz meyvesinin ağaca bağlandığı yerdeki çukurluğun dar olması, tohumun çimlenme olasılığını artıracaktır.  

Tohumların Hazırlanması 

Yeşil kabuklarıyla toplanan cevizler, daha sonra bu yeşil kabuklardan zarar vermeden arındırılmalıdır. Eğer sonbahar ekimi yapacaksınız, işleme tabii tutmadan direk toprağa ekim yapabilirsiniz.  Ancak ilkbahar ekimi yapılacaksa ve özellikle sert kabuklu meyve veren bir anaç tercih etmişseniz, cevizin çimlenmesi için bir takım ön uygulamalara gereksinim vardır.

Tohum sayısı azsa (1-10) o zaman tohumları hafifçe çatlatabilirsiniz. Bir penseyle ya da ceviz kıracağıyla cevizin kabuğunu oluşturan iki kanadın arasını hafifçe aralık hale getirmek yeterli olacaktır.

Tohum sayısı 20-50 arasındaysa, ekim yapılmadan önce cevizleri bir torbayla buzdolabının sebzelik kısmında (+4°C') en az 90 gün bekletmelisiniz. Bu aslında cevizin, doğal ortamda toprak altında geçireceği kış zamanının bir taklididir.  

Tohum sayısı daha fazlaysa, nem dengesi ayarlanmış soğuk hava depolarını kullanabilir, ya da soğuk katlama yapabilirsiniz. Cevizde soğuk katlama şu şekilde yapılır. 

• Meyve sebze kasalarının tabanı (su sızmasını azaltmak için) çakılla kaplandıktan sonra  üzerine düzgün bir şekilde 3-4 cm inşaat kumu serilir. 
• Üzerine ceviz tohumları, cevizin kabuğunu oluşturan iki kanadı yanlara gelecek şekilde tek tek 3 cm aralıklarla yerleştirilir. 
• Tohumların üzeri yine 2-3 cm kalınlıkta kumla kaplanır. 
• Eğer kasa yüksekliği müsaitse cevizler bir sıra daha yerleştirilerek üzerileri bu sefer 5 cm kadar kumla kaplanır. 
• Daha sonra kasalar delikli ağzı olan bir bahçe sulama kovasıyla sulanır.   
• Güneş almayan, bodrum, depo gibi yerlerde kasalar en az 60 en fazla 90 gün saklanır. Cevizlerin kabuğu çatlayıp kök ucu göründüğü zaman tohumlar ekime hazır hale gelmiştir.  

Soğuk katlamada önemli olan ara ara kontrol ederek kasaların nemli kalmasını sağlamak ancak balçık halinde cevizleri çürütecek kadar ıslak olmamasına dikkat etmektir. Kum ve tabanındaki çakıllar suyun bir miktar sızmasını ama nemin korunmasını da sağlarlar.  

Tohumların Ekimi

Tohumların ekimi için seçilen yer önemlidir. Ceviz yetiştiriciliği yapan pek çok kimse, anaçları doğrudan ceviz bahçesi yapılacak araziye ekmeyi, aşılamayı da yerinde yapmayı ya da yaptırmayı tercih etmektedirler. Bu durumda, derinliği en az bir metre, çapı 80 cm olan çukurlar kazılmalıdır. Bu çukurları kazarken, yüzeyden alınan, güneşle zenginleşmiş toprak bir yana, derinlerdeki toprak bir başka yana yığılır.Güneşle zenginleşmiş topraktan iki ölçü alınır, bir ölçü yanmış hayvan gübresi ve bir ölçü de kumla karıştırılır, hazırlanan karışım açılan çukura yüzeyden 10 cm boşluk kalacak şekilde doldurulur.

Çukur bu şekilde hazırlandıktan sonra kök ucu vermiş cevizler, bu çukurlara  cevizin kabuğunu oluşturan iki kanadı yanlara gelecek şekilde yerleştirilir ve üzerileri en fazla 10 cm olacak şekilde karışımla doldurulur. Can suyu verilerek, yerinin belirli olması için bir işaret kazığı saplanabilir. 

Eğer anaçları doğrudan ceviz bahçesinde yetiştirecekseniz, çukurların birbirinden mesafesi yamaç arazilerde en az 10 m, daha düz arazilerde 12 m olarak belirlenmelidir. Eğer iyi bakımlı bir araziniz varsa her bir ağaç daha büyük olacağı için mesafeyi 18 metreye kadar çıkarabilirsiniz.   

Eğer anaçları doğrudan ceviz bahçesinde yetiştirMeyecekseniz, yani önce anaçları aşılayıp, sonra aşılı fidanları asıl bahçeye dikecekseniz, o zaman her bir çukur içine, aralarında 15-20 cm bırakarak en fazla 5 ceviz ekebilirsiniz.  

Ekimden sonra anaçların iyi gelişmesi için, yabancı otların düzenli olarak temizlenmesi ve sulanması gerekir.